donderdag 17 oktober 2013


Twee belangrijkste vragen van de 21e eeuw.


 
Aflevering TechMens van Tegenlicht.
Op 14 oktober 2013 werd via NPO/VPRO de aflevering TechMens uitgezonden met als Intro:
Nieuwe technologie geeft ons de mogelijkheid om ons leven in elk detail vast te leggen, waardoor het virtuele en reële door elkaar heen gaan lopen. Wordt de mens steeds meer een machine?
Google Glass is de nieuwe smartphone-met-camera-op-het-netvlies, die luistert naar gesproken commando’s en een permanente, visuele laag toevoegt aan de realiteit. Het is slechts het topje van de ijsberg. Een nieuwe generatie van alom aanwezige camera’s kruipt het alledaagse leven binnen en knaagt aan onze perceptie van de werkelijkheid. Wat is de invloed van deze oprukkende technologie op de menselijke ervaring, op gevoelens en herinneringen, op onze verhouding tot elkaar? Waar eindigt die opmars van technologie richting ons lichaam? Zal intelligente technologie steeds meer van onze taken overnemen? Of worden wij zelf machines?

Nieuwe technologie geeft ons de mogelijkheid om iedere seconde van ons leven zelf vast te leggen
en op te slaan voor de eeuwigheid. De nieuwe generatie computergestuurde mini-camera's wordt op het lichaam gedragen, maakt ieder drie seconden automatisch een foto en kan niet worden uitgezet. ‘Lifelogging’ noemen de techno-optimisten deze vorm van archivering van het eigen bestaan. Het perfecte visuele geheugen ligt binnen handbereik en wordt bovendien geleverd met zoekfunctie. Als oma er straks niet meer is, kunnen we via ons lifelog gewoon terug in de tijd om haar tevoorschijn te halen.

Technologie is menselijk en de mens verandert mee met de technologie. Nu al klagen veel ouders dat hun kinderen voortdurend in beeldschermen verzonken zijn en voor de wereld buiten het scherm maar moeilijk aandacht kunnen opbrengen. Wat betekent het als die beeldschermen straks onderdeel worden van het eigen lichaam? En als van al onze ervaringen ook een tweede video versie beschikbaar is? Wordt het beeld van de werkelijkheid dan langzamerhand echter dan die werkelijkheid zelf ? Of is het zelfs zinloos om het onderscheid nog langer te maken? 

De digitale opslag van video wordt steeds goedkoper en wetgeving loopt altijd achter op de ontwikkeling van nieuwe technologie. Terwijl nieuwe medicijnen eindeloos getest worden voordat ze op de markt komen, geldt voor de technologie buiten het lichaam geen beperking en kunnen we alleen gaandeweg ontdekken wat de gevolgen zijn.

Tegenlicht gaat op verkenning en kijkt door het oog van de camera vooruit naar  reëel en virtueel en onderzoekt hoe mens en machine geleidelijk in elkaar overlopen.

http://tegenlicht.vpro.nl/afleveringen/2013-2014/TechMens.html

Een centrale vraag tijdens het programma was: “Wordt de mens door technologie vervangen?”
Een vraag die, sinds de voor het publiek zichtbare technologische ontwikkelingen, wel vaker is gesteld.
Voor een groot gedeelte wel, bedacht ik me. Als het gaat over vervangingen.
De vraag of de mens steeds meer een machine wordt  vind ik echter wat dramatisch gesteld. Tenslotte zijn we anno 2013 best gelukkig met de mogelijkheden van inplanteerbare hoortoestellen en hartpacemakers en tenslotte kunnen we ook onze grenzen stellen.

Uiteraard zijn bovengenoemde middelen bedoeld voor kwaliteit van leven. Iets wat toch van een andere orde is dan Google Glass of Lifelogging menen sommigen. Vergist u zich echter niet. Medische toepassingen van deze technologieën hebben zich al  aangediend.

Wat betekenen die technologische ontwikkelingen eigenlijk voor ons?
Moeten we bang zijn? Bezorgd zijn? Kop in het zand steken? Badinerend benaderen, negeren of  omarmen?

Enkele gepubliceerde reacties op twitter: 
Dit was de meest verontrustende uitzending van Tegenlicht die ik ooit heb gezien.
Die 'Heerlijke Nieuwe Wereld' die die techneuten schetsen in #Tegenlicht klinkt voor mij als een totaal horror scenario
Digitale mensen die niet doodgaan maar geherprogrammeerd worden, nou moe laat mij maar gewoon doodgaan #tegenlicht
Of het nu te snel gaat of niet, de futuristische ontwikkelingen zijn al snel weer achterhaald, als we de reacties op twitter moeten geloven.  
Over 50 jaar is deze #tegenlicht briljant verouderd en geeft-ie een prachtig beeld van Leven in 2013.
Soms gaat de wereld zo sloom. Waarom stellen mensen in 2013 nog steeds die vragen over digitalisering. Let's move on baby #tegenlicht

En wat betekenen de ontwikkelingen voor het onderwijs?
Gepubliceerde tweet van Claire Boonstra, oprichter van Operation Education, beweging en platform voor vernieuwing van het onderwijs:
“Experiment: alle twitter reacties #tegenlicht nu vastleggen en over 5 jaar teruglezen incl. vragen hoe twitteraars inmiddels #glass gebruiken”.
Tja….het zal wel “uit de context zijn gehaald”.

Zelf denk ik dat de geschetste technologische ontwikkelingen bij de voordeur staan te trappelen om door en voor het grote publiek gebruikt te worden.
Voor sommige toepassingen zal het nog te vroeg zijn en van weer andere applicaties die op stapel staan hebben we nog geen notie van.
En het zal allemaal ongelooflijk het onderwijs raken!

Het tijdperk van het zwarte schoolbord is voorbij, die van het whiteboard bijna en de middelen, de tools van nu staan gereed om ingevoerd te worden. Tenminste als voldaan wordt aan de randvoorwaarden met deskundig, vakkundig personeel.  
Een onomkeerbare evolutie!

Een groot deel van de onderwijs is zich aan het opmaken om tegemoet te komen aan de nieuwe banen die het allemaal op zal leveren door te experimenteren met nieuwe en andere (organisatie)vormen van leren en hoe daar leiding aan te geven.
Er wordt gebraind hoe we dienen om te gaan met ontwikkelingsgericht spel en spelen in deze zo andere wereld dan die van de industriële revolutie. 
Men denkt na en zet stappen als het gaat over bijvoorbeeld duurzaamheid en mondiaal burgerschap.  We willen komen tot gezamenlijk en collaboratieve oplossingen in netwerken. Op basis van ICT en Social Media- mogelijkheden.

Dit alles vergt op zijn minst meer, maar zeker andere en specifiekere content en vaardigheden.
Vele onderwijsmensen zijn er druk mee. Met de skills van de 21e eeuw.
Het wordt beseft dat er ook andere content en het anders omgaan met die content is vereist met meer en specifiekere skills dan die we tot nu toe gewend zijn. Zoals samenwerken en collaborative  werken, kritisch- en creatief denken, ICT/Social Media vaardigheden, flexibiliteit en aanpasbaarheid.  http://sco.lt/5rcWhd

En wat is de betekenis van dit alles voor ons als mensen? Voor ons mens-zijn?

Twee belangrijkste vragen van de 21e eeuw die ik me stel.
Terug naar het begin.
Als de technologie zoveel van ons overneemt wat betekent dat dan voor ons mensen, voor ons mens-zijn?

Ik denk dat we in een wereld waarin technologie inderdaad steeds meer overneemt twee van de meest essentiële vragen voor opvoeding en onderwijs van ongelooflijk belang worden.
Twee essentiële vragen met toeleiding naar bijbehorend gedrag, houding, Zijn.

Dus,
Welke waarden zijn voor ons als mensen van belang om met elkaar om te gaan, onszelf te ontwikkelen in een wereld die steeds meer door technologie wordt overgenomen? Hoe dien je te zijn om voor jezelf en de ander van betekenis te zijn?
Waarden zoals vertrouwen, integriteit, ethisch besef met de daarbij horende attituden, houding zullen van steeds grotere importantie worden.
En,
Welke zin geven we aan ons zelf, aan ons leven in een wereld die steeds meer door de technologie wordt overgenomen? Wie zijn we dan? Welke levensopdracht heeft ieder van ons daarin te vervullen?

Twee vragen die in mijn optiek een prominente plaats in opvoeding en onderwijs moeten vervullen. Inderdaad, niet gaan vervullen maar “moeten vervullen” en ook het dwingende “nu” wil ik gebruiken in het besef dat waarden gedreven onderwijs, identiteit en zingeving een wezenlijk onderdeel van opvoeding, leren en onderwijs van de 21e eeuw is.

Niet nieuw en spectaculair. Met name voor het onderwijs geen onbekende onderwerpen.
Wel zijn ze in zijn algemeenheid wat uit het oog verloren door al die technologische ontwikkelingen en noodzakelijke skills voor in de 21e eeuw.
Gelukkig kunnen we echter ook backward denken en weten en niet enkel forward…

 Het zal u duidelijk zijn. Ik houd van technologische vooruitgang en de activiteiten die daarbij horen maar pleit tegelijkertijd voor de essentiële opdracht voor opvoeding en onderwijs in de 21e eeuw: aandacht voor waardengedreven en zingevend handelen en denken! Zijn!
Ik put daarbij inspiratie uit het geheel van het werkconcept Critical Skills waarbij het gaat om kennis, vaardigheden, inzichten EN waarden en attitude in samenhang met de uitgangspunten van de menselijke ontwikkeling , maatschappij en de school zoals dat op de website is geformuleerd bij  Fundament van Stichting Essentieel Leren.

Ik heb wat te doen. Ik heb een opdracht…

Els Snels 
 
Initiatiefnemer Stichting Essentieel Leren
en Werkconcept Critical Skills NL
Lid van Bestuur en Stuurgroep 
W: www.essentieelleren.nl
W: www.criticalskills.nl
E: e.snels@home.nl
T: @ElsSnels
Literatuur en Achtergrondinformatie
Intieme Technologie: http://sco.lt/6MDeNN
Met dank aan Anita Kuppens @anitakuppens: Cyborg Manifesto, Donna Haraway http://sco.lt/7zgzOT
Influance technology on our mind: http://sco.lt/6MDeNN 

Geen opmerkingen:

Een reactie posten