vrijdag 21 februari 2014

Vijftig dagen vragen ontwerpen


Het was de vijftigste dag dat ik  “de onderzoeksvraag van vandaag”  twitterde.
Vijftig dagen heb ik iedere ochtend het nieuws op de Googlepagina gelezen en op basis daarvan vragen ontworpen.
Het was echt ontwerpen kan ik u zeggen. En het was een traject waarbij de eerste vraag een uur kostte en de laatste vraag 5 minuten. Inderdaad, oefening baart kunst.

 
Ik had me een opdracht gesteld en nagedacht over de kwaliteitscriteria van de vragen.
Wanneer was ik tevreden? De vragen moesten namelijk echt uitdagen tot denken. Liefst in de richting van Burgerschap; op basis van het ontwikkelde persoonlijke identiteit.

 Zoals altijd begon ik met de oriëntatie op het onderwerp en startte bij de Essential Questions.
Natuurlijk, wat dacht u dan?
Voor het online traject Essenties in de Praktijk was het boekwerkje Essential Questions. Opening Doors to Student Understanding aangeschaft en natuurlijk was er ook nog de reader Stel Essentiele Vragen. Hoe leer je leerlingen essentiële vragen te formuleren? waaraan ik zelf heb meegewerkt.

Daar haalde ik de voorwaarden voor goede vragen. Zoals de open deur: het gaat om vragen die open zijn.
Hoe moeilijk is dat?
Vragen waarop meerdere antwoorden mogelijk zijn. Dan kom je er echt niet met enkel wie, wat, waarom, wanneer en hoe.

De vragen moesten natuurlijk ook zinvol zijn en dat zijn ze alleen als ze in de context zijn geplaatst. Voor mij was dat het nieuws van de dag waaraan ik wilde refereren. De achterliggende gedachte hierbij was de verbinding met burgerschap. De focus van de Denktank Essentieel Leren.

En begon ik al wat te experimenteren om vervolgens te ontdekken dat context en  vraagwoorden onvoldoende zijn voor echte open vragen die zorgen voor breder en dieper inzicht en begrip alswel voor transfer naar andere denkconcepten, vraagstukken of situaties.
En daar gaat het om. Toch?

 
Het had dus allemaal veel meer nodig.
Meer nodig om echt open te zijn. Om meerdere antwoorden te genereren alswel de transfer tot stand te brengen. 
De vergelijking of de tegenstelling misschien?
Maar dan weer niet structureel: “als dit…is het dan zo dat” of..”komt …overeen met..? ”
Tenslotte moeten vragen wel uitnodigen, prikkelen, uitdagen. Ook van belang in het onderwijs.
Je studenten triggeren, verleiden tot leren in de breedste zin.
En hoe doe je dat? Ook door spannende vragen?

Hoe ontwerp je dan zulke spannende en zinvolle  vragen met zoveel kenmerken? Voor een leven lang leren,  persoonlijk leren en..o ja, collaborative leren. Mijn stokpaardje. Pjoeh…

Het besef kwam binnen dat je dan nog meer referenties nodig hebt. Niet enkel de context maar ook uitgangspunten of ideeën die je daarbij ter discussie stelt. En kwam ik uit bij de 16 Habits of Mind, de 10 Essenties als richtinggevers voor leren en onderwijs en de achterliggende opvattingen. En de rubriek "onderzoeksvraag van vandaag" kwam op de Yurlspagina van Essentieel Leren.

Vragen om te onderzoeken wat jij vindt van het onderwerp. Wat je er samen van vindt. Vragen die zorgen dat je de complexiteit van zaken ziet, de nuances en de kijk op zaken herkent en die helpend zijn bij leren en leven waar het vinden van oplossingen, ontwikkelen van creatieve ideeën en kwalitatieve communicatie aan de orde is.
Dus.

Wat de betekenis was van het ontwerpen van de 50 vragen?
Het leren handelen en weten dat de keuze van de context en die voor de inzet van de referenties zoals de Essenties, de Habits of Mind en achterliggende opvattingen altijd een eigen  keuze is dat leidt tot persoonlijk maar zeker ook gezamenlijk leren en ontwikkelen.
Ik kan het u en uw studenten aanbevelen.

Inmiddels zijn we ettelijke weken verder en ik kan u zeggen: ik mis mijn ochtendritueel. Was er dus min of meer aan verslaafd geraakt.
Waarom eigenlijk?
Omdat het opleverde...er was ook voor mij te halen...en in onderwijskundige termen: ik was me voortdurend bewust van de betekenis en bedoelingen van het belang van het stellen van vragen! Vragen doen er toe voor ontwikkeling. Voor leren. Voor onderwijs.
Bewust-zijn van de wereld om je heen, conclusies trekken en acties ondernemen op een wijze die past.

De dagelijkse oefening in het ontwerpen van vragen zorgde ook voor energie. Vanwege het "kritisch" denken, de focus  op zaken, de impact op de alertheid, de overallview, broad vision, het zelfvertrouwen.
Vasthouden, dus... vragen blijven stellen!

Els Snels, Initiatiefnemer Stichting Essentieel Leren en Werkconcept Critical Skills

 
Meer info op de Yurlspagina Essentieel Leren en voorbeelden bij “Onderzoeksvraag van vandaag”: http://essentieelleren.yurls.net/nl/page/913014#topboxes